10 સામાન્ય AC સમસ્યાઓ અને ઝડપી ઉકેલો (DIY માર્ગદર્શક 2025)
અમદાવાદમાં 30+ વર્ષ અને 5000+ AC સર્વિસના અનુભવથી - ટેકનિશિયન બોલાવતા પહેલા આ 10 વસ્તુઓ ટ્રાય કરો. 80% સમસ્યાઓ તમે પોતે 5 મિનિટમાં ઠીક કરી શકો છો!
"કાકા, AC ચાલે તો છે પણ ઠંડુ બિલકુલ નથી થતું! હમણાં તરત આવી શકો છો?" - આ કોલ મને રોજ 5-6 આવે છે, ખાસ કરીને ઉનાળામાં.
અને 80% કિસ્સાઓમાં, જ્યારે હું પહોંચું છું, તો સમસ્યા એટલી સરળ હોય છે કે ગ્રાહક પોતે 5 મિનિટમાં ઠીક કરી શક્યા હોત. પરંતુ તેમને ખબર નથી હોતી કે શું ચેક કરવું છે.
ગયા અઠવાડિયે એક ગ્રાહકે ઇમર્જન્સી સર્વિસ બુક કરી - ₹1,500 વધારાનો ચાર્જ. જ્યારે હું પહોંચ્યો તો જોયું કે AC નું ફિલ્ટર એટલું ગંદું હતું કે હવા જ નહોતી આવી રહી. 2 મિનિટમાં ફિલ્ટર કાઢ્યું, નળથી ધોયું, અને AC એ ફરીથી પરફેક્ટ ઠંડુ કરવાનું શરૂ કર્યું.
આજે હું તમને તે 10 સૌથી સામાન્ય AC સમસ્યા જણાવીશ જે મને દરરોજ મળે છે, અને તમે તેમને પોતે કેવી રીતે ઠીક કરી શકો છો - ટેકનિશિયન બોલાવ્યા વિના, ₹1,000-₹5,000 ખર્ચ કર્યા વિના.
⚠️ સેફ્ટી ફર્સ્ટ!
કોઈપણ કામ પહેલાં AC બંધ કરો અને પાવર સ્વિચ ઓફ કરો. ઇલેક્ટ્રિકલ પાર્ટ્સ સ્પર્શ કરવાનું ટાળો. જો કોન્ફિડન્સ નથી તો પ્રોફેશનલને બોલાવો - સેફ્ટી સૌથી જરૂરી છે.
સમસ્યા #1: AC ચાલે છે પણ યોગ્ય રીતે ઠંડુ નથી કરતું
લક્ષણ: AC ચાલુ છે, હવા આવે છે, પરંતુ રૂમ ઠંડું નથી થતું. આ સૌથી સામાન્ય ફરિયાદ છે જે મને મળે છે.
સંભવિત કારણો અને ઉકેલો:
1️⃣ ગંદું ફિલ્ટર (80% કિસ્સાઓમાં આ જ હોય છે!)
જ્યારે ફિલ્ટર પર ધૂળ જામે છે, તો હવાનો પ્રવાહ બ્લોક થઈ જાય છે. AC મહેનત તો કરે છે પણ ઠંડી હવા રૂમ સુધી પહોંચી શકતી નથી.
✓ તરત ઉકેલ:
- • AC બંધ કરો અને ફ્રન્ટ પેનલ ખોલો
- • ફિલ્ટર (જાળી જેવી વસ્તુ) બાહર કાઢો
- • નળના પાણીથી સારી રીતે ધોવો અથવા વેક્યુમથી સાફ કરો
- • સંપૂર્ણ સુકાવો, પછી પાછું લગાવો
- • સમય: 5 મિનિટ | ખર્ચ: ₹0 | બચત: ₹500-₹800
2️⃣ તાપમાન સેટિંગ ખોટી
ઘણી વખત રિમોટની સેટિંગ 27-28°C પર હોય છે અથવા ઇકો મોડ ઓન હોય છે. આમ AC પાવર સેવિંગ મોડમાં કામ કરે છે અને ઓછું ઠંડુ કરે છે.
✓ તરત ઉકેલ:
- • તાપમાન 24°C પર સેટ કરો (ઓપ્ટિમલ)
- • ઇકો/પાવર સેવર મોડ બંધ કરો
- • ફેન સ્પીડ હાઇ પર રાખો
- • 10-15 મિનિટ રાહ જુઓ અસર જોવા માટે
3️⃣ આઉટડોર યુનિટ પર ગંદકી
બાહર લાગેલા કન્ડેન્સર યુનિટ પર ધૂળ, પાંદડા, કબૂતરની વિષ્ઠા જામી જાય છે. તેથી હીટ ટ્રાન્સફર યોગ્ય રીતે થતું નથી.
✓ તરત ઉકેલ:
- • AC બંધ કરો અને મેઇન સ્વિચ ઓફ કરો
- • આઉટડોર યુનિટની આસપાસની ગંદકી હટાવો
- • ધીમેથી પાણીના પાઇપથી સ્પ્રે કરો (જેટ પ્રેશર નહીં)
- • કોઇલની ફિન્સ સીધી કરો જો વાંકી હોય
- • સમય: 10 મિનિટ | બચત: ₹800-₹1,200
4️⃣ ગેસ લીકેજ (પ્રોફેશનલ જરૂરી)
જો ઉપરની બધી વસ્તુઓ ઠીક છે તો પણ ઠંડુ નથી થતું, તો રેફ્રિજરન્ટ ગેસ ઓછો થઈ શકે છે. આ AC જૂનું થવાથી અથવા પાઇપમાં લીકેજથી થાય છે.
🔧 પ્રોફેશનલ મદદ:
આ માટે ટેકનિશિયન બોલાવો. ગેસ રિફિલિંગ કોસ્ટ: ₹2,000-₹4,000 (ગેસ પ્રકાર પ્રમાણે). પોતે કરવાનો પ્રયાસ ન કરો - જોખમી અને ગેરકાયદેસર છે.
સમસ્યા #2: AC માંથી પાણી ટપકી રહ્યું છે (ઇનડોર યુનિટ)
લક્ષણ: ઇનડોર યુનિટમાંથી દિવાલ પર અથવા ફ્લોર પર પાણી ટપકી રહ્યું છે. જો રોકાયું નહીં તો દિવાલ ખરાબ થશે અને ફંગસ લાગશે.
🚨 તરત એક્શન!
પાણી ટપકતું હોય તો તરત AC બંધ કરી દો. પાણી ઇલેક્ટ્રિકલ પાર્ટ્સમાં જઈ શકે છે જે જોખમી છે. પહેલા સમસ્યા ઠીક કરો પછી AC ચલાવો.
મુખ્ય કારણો અને ઉકેલો:
1️⃣ ડ્રેઇન પાઇપ બ્લોક (સૌથી સામાન્ય)
ડ્રેઇન પાઇપમાં ધૂળ, જીવડાં, અથવા ફંગસ જામી જાય છે. પાણી બાહર નીકળી શકતું નથી અને પાછું ઇનડોર યુનિટમાં ભરાય છે.
✓ તરત ઉકેલ:
- • ડ્રેઇન પાઇપ (પાતળી પ્લાસ્ટિક ટ્યુબ) શોધો
- • પાઇપ ડિસ્કનેક્ટ કરો અને ચેક કરો બ્લોક છે કે નહીં
- • પાતળા તાર અથવા પાઇપ ક્લીનરથી અંદરની ગંદકી કાઢો
- • થોડું પાણી નાખીને જુઓ કે ફ્રી ફ્લો થાય છે
- • સમય: 10-15 મિનિટ | બચત: ₹600-₹1,000
2️⃣ AC નું લેવલ ખોટું
જો AC થોડું પણ ઊંધું એંગલમાં લાગેલું છે, તો પાણી ડ્રેઇન તરફ વહેતું નથી - દિવાલ તરફ વહેવા લાગે છે.
✓ કેવી રીતે ચેક કરવું:
- • AC નીચે એક લેવલ (અથવા મોબાઇલ લેવલ એપ્લિકેશન) રાખો
- • AC હળવું પાછળ તરફ ઝુકેલું હોવું જોઈએ (ડ્રેઇન સાઇડ)
- • જો ખોટું છે તો ટેકનિશિયન બોલાવો રીઇન્સ્ટોલ માટે
- • સર્વિસ ચાર્જ: ₹500-₹800
3️⃣ ગંદી એવેપોરેટર કોઇલ (ફ્રોઝન થઈ રહી છે)
જો ફિલ્ટર ઘણા દિવસથી સાફ નહોતું કર્યું, તો અંદરની કોઇલ પર બરફ જામી જાય છે. જ્યારે પીગળે છે તો એક સાથે ઘણું પાણી નીકળે છે જે ડ્રેઇન હેન્ડલ કરી શકતું નથી.
✓ તરત ઉકેલ:
- • AC બંધ કરો અને 30 મિનિટ બરફ પીગળવા દો
- • ફિલ્ટર સાફ કરો (ઉપર જણાવ્યું છે કેવી રીતે)
- • પ્રોફેશનલથી કોઇલ ક્લીનિંગ કરાવો (₹800-₹1,200)
- • ભવિષ્યમાં મહિનામાં એક વાર ફિલ્ટર સાફ કરો
સમસ્યા #3: AC માંથી વિચિત્ર અવાજ આવે છે
જુદા જુદા અવાજોના જુદા જુદા અર્થ હોય છે. અહીં હું સૌથી સામાન્ય ધ્વનિઓ અને તેમના કારણો જણાવી રહ્યો છું:
| અવાજનો પ્રકાર | સંભવિત કારણ | DIY ફિક્સ |
|---|---|---|
| ખડખડાટ / રેટલિંગ | લૂઝ સ્ક્રૂ અથવા પેનલ | ✓ પોતે ઠીક કરો: બધા સ્ક્રૂ ટાઇટ કરો |
| સીટીનો અવાજ / વ્હિસલિંગ | એર લીક અથવા બ્લોઅર સમસ્યા | ✓ ફિલ્ટર સાફ કરો, જો ચાલુ રહે તો ટેકનિશિયન |
| ગર્જનાનો અવાજ / ગ્રાઇન્ડિંગ | કોમ્પ્રેસર અથવા મોટર સમસ્યા | ✗ તરત બંધ કરો, ટેકનિશિયન બોલાવો |
| ક્લિકિંગ / ટિક-ટિક | થર્મોસ્ટેટ અથવા રિલે (સામાન્ય) | ➜ ચિંતા ન કરો, આ સામાન્ય છે |
| બઝિંગ / હમિંગ | ઇલેક્ટ્રિકલ સમસ્યા અથવા વોલ્ટેજ | ✗ મેઇન સ્વિચ ઓફ કરો, ઇલેક્ટ્રિશિયન બોલાવો |
| બબલિંગ / પાણીનો અવાજ | રેફ્રિજરન્ટ ફ્લો (સામાન્ય) | ➜ ચિંતા ન કરો, આ સામાન્ય છે |
સમસ્યા #4: AC ચાલુ જ નથી થતું
સ્ટેપ-બાય-સ્ટેપ ચેકલિસ્ટ:
પાવર સપ્લાય ચેક કરો
• મેઇન સ્વિચ ઓન છે?
• એમસીબી (બ્રેકર) ટ્રિપ તો નથી થયું?
• જો એમસીબી વારંવાર ટ્રિપ થાય, તો ઇલેક્ટ્રિકલ શોર્ટ હોઈ શકે છે - ઇલેક્ટ્રિશિયન બોલાવો
રિમોટ ચેક કરો
• બેટરી સમાપ્ત થઈ ગઈ હોઈ શકે છે - નવી બેટરી નાખો
• રિમોટના બટન દબાવતી વખતે LED લાઇટ આવે છે?
• મેન્યુઅલ ઓન બટન (AC યુનિટ પર) થી ટ્રાય કરો
ટાઇમર ચેક કરો
• ક્યાંક ભૂલથી ટાઇમર ઓફ સેટ તો નથી થયું?
• રિમોટ પર ટાઇમર બટન દબાવીને સેટિંગ ચેક કરો
• જો ટાઇમર સેટ છે તો કેન્સલ કરી દો
કોમ્પ્રેસર સર્કિટ
જો ઉપર બધું ઠીક છે પણ AC ચાલુ નથી થતું, તો PCB (સર્કિટ બોર્ડ) અથવા કોમ્પ્રેસરમાં સમસ્યા હોઈ શકે છે. આ માટે ટેકનિશિયન બોલાવવો જરૂરી છે.
⚠️ ઇલેક્ટ્રિકલ પાર્ટ્સ પોતે સ્પર્શ કરવાનો પ્રયાસ ન કરો
સમસ્યા #5: AC માંથી દુર્ગંધ આવે છે
લક્ષણ: AC ચાલુ કરતાં જ ગંદી અથવા ભેજવાળી દુર્ગંધ આવે છે. આ ફંગસ અને બેક્ટેરિયાની નિશાની છે.
કારણ અને ઉકેલ:
1. ફિલ્ટર અને કોઇલ પર ફંગસ
ભેજને કારણે ફિલ્ટર અને એવેપોરેટર કોઇલ પર ફંગસ અને મોલ્ડ ઉગે છે.
✓ DIY ઉકેલ:
- • ફિલ્ટર કાઢો અને એન્ટિસેપ્ટિક સોલ્યુશનથી ધોવો
- • સંપૂર્ણ સુકાયા પછી જ લગાવો
- • એવેપોરેટર કોઇલ ક્લીનિંગ સ્પ્રે વાપરો (₹300-₹500)
- • ઊંડી સફાઈ માટે પ્રોફેશનલ સર્વિસ લો (₹1,000-₹1,500)
2. ડ્રેઇન પેનમાં પાણી જમા
જો ડ્રેઇન બ્લોક છે તો પેનમાં પાણી ભરાયેલું રહે છે જેમાં બેક્ટેરિયા પનપે છે.
✓ DIY ઉકેલ:
- • ડ્રેઇન પાઇપ સાફ કરો (ઉપર જણાવ્યું છે કેવી રીતે)
- • ડ્રેઇન પેનને એન્ટિ-ફંગલ સોલ્યુશનથી ક્લીન કરો
- • નિયમિત સફાઈ જરૂરી છે
3. મૃત ઉંદર અથવા જીવડાં
ઘણી વખત આઉટડોર યુનિટમાં ઉંદર અથવા ગરોળી ફસાઈ જાય છે (હા, આ ખૂબ સામાન્ય છે!)
✓ DIY ઉકેલ:
- • આઉટડોર યુનિટનું કવર ખોલીને ચેક કરો
- • જો કંઈક મળે તો ગ્લવ્સ પહેરીને હટાવો
- • યુનિટને ડિસઇન્ફેક્ટ કરો
- • ભવિષ્યમાં જાળી લગાવો (₹200-₹300)
સમસ્યા #6-10: ક્વિક ટ્રબલશૂટિંગ
6. AC વારંવાર ઓન-ઓફ થાય છે
કારણ: થર્મોસ્ટેટ સમસ્યા, ગંદું ફિલ્ટર, અથવા કોમ્પ્રેસર ઓવરહીટ
ઉકેલ: ફિલ્ટર સાફ કરો, 30 મિનિટ AC બંધ રાખો ઠંડુ થવા માટે. જો ચાલુ રહે તો ટેકનિશિયન બોલાવો.
7. વીજળી બિલ અચાનક વધ્યું
કારણ: ગંદું ફિલ્ટર, ગેસ ઓછો, કન્ડેન્સર ગંદું, અથવા જૂનું AC
ઉકેલ: સંપૂર્ણ સર્વિસ કરાવો (₹800-₹1,500). જો AC 10+ વર્ષ જૂનું છે તો નવું લેવાનું વિચારો.
8. રિમોટ કામ નથી કરતું
કારણ: બેટરી સમાપ્ત, રિમોટ સેન્સર ગંદું, અથવા રિમોટ ખરાબ
ઉકેલ: નવી બેટરી લગાવો, AC નું સેન્સર સાફ કરો. જો તો પણ ન ચાલે તો નવું રિમોટ (₹500-₹800) અથવા યુનિવર્સલ રિમોટ (₹300-₹500).
9. આઉટડોર યુનિટ ચાલે છે પણ ઇનડોર નહીં
કારણ: ઇનડોર યુનિટનું ફેન મોટર અથવા PCB સમસ્યા
ઉકેલ: તરત બંધ કરો અને ટેકનિશિયન બોલાવો. આ ગંભીર ઇલેક્ટ્રિકલ સમસ્યા હોઈ શકે છે.
10. AC નું ડિસ્પ્લે એરર કોડ બતાવે છે
કારણ: દરેક બ્રાન્ડના અલગ એરર કોડ હોય છે (E1, E2, F1 વગેરે)
ઉકેલ: AC નું મેન્યુઅલ જુઓ અથવા બ્રાન્ડની વેબસાઇટ પર એરર કોડ સર્ચ કરો. મોટાભાગના એરર કોડમાં ટેકનિશિયન જરૂરી છે.
ક્યારે પોતે ઠીક કરવું vs ક્યારે ટેકનિશિયન બોલાવવું
✓ પોતે ઠીક કરી શકો છો
- •ફિલ્ટર ક્લીનિંગ
- •ડ્રેઇન પાઇપ ક્લીનિંગ
- •આઉટડોર યુનિટ સફાઈ
- •રિમોટ બેટરી બદલવી
- •પેનલ/સ્ક્રૂ ટાઇટ કરવું
- •થર્મોસ્ટેટ સેટિંગ બદલવી
- •પાવર સપ્લાય ચેક કરવું
💰 બચત: ₹500-₹1,500 દર વખતે
✗ ટેકનિશિયન બોલાવો
- •ગેસ રિફિલિંગ અથવા લીક રિપેર
- •કોમ્પ્રેસર સમસ્યા
- •ઇલેક્ટ્રિકલ સમસ્યા અથવા શોર્ટ સર્કિટ
- •PCB (સર્કિટ બોર્ડ) રિપેર
- •મોટર અથવા ફેન રિપ્લેસમેન્ટ
- •કોઇલ લીક અથવા ડેમેજ
- •AC રીઇન્સ્ટોલેશન
⚠️ પોતે કરવાથી વધુ નુકસાન થઈ શકે છે
પ્રિવેન્ટિવ મેઇન્ટેનન્સ: સમસ્યાઓથી બચવા માટે
મોટાભાગની AC સમસ્યાઓ નિયમિત મેઇન્ટેનન્સથી ટાળી શકાય છે. અહીં મારું સરળ શેડ્યુલ છે:
માસિક મેઇન્ટેનન્સ ચેકલિસ્ટ (5 મિનિટ)
ફિલ્ટર સાફ કરો
દર મહિને અથવા દર 2 મહિનામાં એક વાર
આઉટડોર યુનિટ ચેક કરો
ગંદકી, પાંદડા હટાવો
ડ્રેઇન પાઇપ ચેક કરો
પાણી ફ્રી ફ્લો થાય છે કે નહીં
કૂલિંગ ચેક કરો
સામાન્ય કરતાં ઓછું ઠંડુ તો નથી થતું
વિચિત્ર અવાજ સાંભળો
કોઈ નવો અથવા તીવ્ર અવાજ તો નથી આવતો
💡 પ્રો ટિપ:
આ 5 મિનિટની માસિક ચેકિંગ તમને વર્ષમાં ₹5,000-₹10,000 ના ઇમર્જન્સી રિપેરથી બચાવી શકે છે. મારા 90% ગ્રાહકો જે નિયમિત મેઇન્ટેનન્સ કરે છે, તેમને ક્યારેય મોટી સમસ્યા આવતી નથી.
પ્રોફેશનલ સર્વિસ ક્યારે લેવી જોઈએ?
લઘુત્તમ: વર્ષમાં 2 વાર - ગરમી શરૂ થાય તે પહેલા (માર્ચ) અને ચોમાસા પછી (ઓક્ટોબર)
કિંમત: બેસિક સર્વિસ ₹600-₹1,000 | ડીપ ક્લીનિંગ ₹1,500-₹2,500
લાભ: 30-40% વધુ કાર્યક્ષમતા, ઓછું વીજળી બિલ, લાંબું જીવન, ઓછા રિપેર
નિષ્કર્ષ: પૈસા અને સમય બંને બચાવો
મારા અનુભવમાં, દર વર્ષે હજારો લોકો નાની નાની AC સમસ્યા માટે ₹500-₹2,000 ખર્ચ કરે છે જે તેઓ 5 મિનિટમાં પોતે ઠીક કરી શક્યા હોત. માત્ર ફિલ્ટર ક્લીનિંગથી 70% ફરિયાદો ઉકેલાઈ જાય છે!
મારું ગોલ્ડન રૂલ:
"પહેલા 3 બેસિક ચેક કરો - ફિલ્ટર, ડ્રેઇન, પાવર. જો આ ઠીક છે અને સમસ્યા ચાલુ છે, ત્યારે ટેકનિશિયન બોલાવો."
આથી તમે 60-70% કિસ્સાઓમાં પોતે સમસ્યા ઉકેલી લેશો. અને બાકીના 30-40% માં તમે ટેકનિશિયનને સાચી માહિતી આપી શકશો જેથી તે સાચા ટૂલ્સ લઈને આવશે અને ઝડપથી ફિક્સ થશે.
યાદ રાખો - AC એક મશીન છે, કોઈ જાદુ નથી. બેસિક કેર અને સમજદારીથી ઉપયોગ કરો તો 10-12 વર્ષ મોટી સમસ્યા વિના ચાલશે. અને જો ક્યારેય સમસ્યા આવે જે તમે હેન્ડલ કરી ન શકો, તો અમે હંમેશા એક ફોન કોલ દૂર છીએ.
અમદાવાદની ગરમીમાં AC બંધ થવું માને જીવન અટકી જવું. તેથી થોડી પ્રિવેન્ટિવ કેર જરૂર કરો. આ 5 મિનિટ માસિક તમને ઉનાળાની વચ્ચે મોટી તકલીફથી બચાવી શકે છે!
અસ્વીકરણ: આ લેખમાં આપેલી બધી DIY ટિપ્સ સરળ અને સુરક્ષિત મેઇન્ટેનન્સ માટે છે. કોઈપણ ઇલેક્ટ્રિકલ અથવા ટેકનિકલ કામ માટે હંમેશા સર્ટિફાઇડ ટેકનિશિયન બોલાવો. System Designing કોઈપણ ખોટી હેન્ડલિંગથી થતા નુકસાન માટે જવાબદાર નથી. સેફ્ટી ફર્સ્ટ!